नागलीचे पुनरुज्जीवन

आदिवासींच्या आहारातील मुख्य घटक असलेली नागली हे त्यांचे एक पारंपरिक पीक आहे. हलक्या आणि वरकस जमिनीवर घेतलं जाणारं हे तृणधान्य अत्यंत पौष्टिक आहे. मात्र गेल्या काही वर्षांपासून वेगवेगळ्या कारणांमुळे नागलीच्या लागवडीचे प्रमाण कमी होत चालले आहे. परिणामी आदिवासींच्या आहारातील नागलीचे प्रमाणही कमी होत चालले आहे.  त्याची जागा रेशनवर मिळणाऱ्या इतर धान्यांनी घेतली आहे. आदिवासींच्या आहारात नागलीला पुर्नस्थापित करण्याच्या हेतूने प्रगती अभियानने नागलीचे उत्पादन वाढवण्यासाठीचा कार्यक्रम हाती घेतला. यामध्ये नागली उत्पादनाच्या सुधारित पद्धतीची ओळख, बियाणे–अवजारे–स्थानिक उपलब्ध पदार्थांपासून बनवलेली खते व किटकनाशकांचा वापर, धान्यावरील प्रक्रिया यांबाबतच्या प्रशिक्षण व सहाय्याचा समावेश आहे. पारंपरिक पद्धतीने नागली पिकवण्याचे कष्टही जास्त होते, जे कमी झाले व उत्पादनही वाढले, त्यामुळे आदिवासी पुन्हा नागली लागवडीकडे वळले आहेत. नागली भाकरी, पेज या पारंपरिक पदार्थांबरोबरच आता नागलीच्या नव्या पाककृतींची ओळख त्यांना झाली. अंगणवाडी आणि आश्रम शाळांतील मुला–मुलींच्या आहारातही नागलीचा समावेश झाला.