अल्पभूधारक शेतकरी

महाराष्ट्रातले बहुसंख्य शेतकरी अल्पभूधारक आहेत, कारण त्यांच्याकडील जमिनींचे प्रमाण सरासरी ५ एकरापेक्षा (२ हेक्टरपेक्षा) कमी आहे. शिवाय, यातील बहुतेक शेतकरी केवळ पावसाच्या पाण्यावर शेती करणारे आहेत, कारण राज्यातील सिंचित जमिनींचे प्रमाण केवळ २०% आहे. त्यामुळे शेतकरीसमूह सर्वात वंचित व असहाय्य स्थितीत आहे. वारंवार येणाऱ्या दुष्काळामुळे त्यांची परिस्थिती आणखी बिकट होते. अशा शेतकऱ्यांना उपयोगी तंत्रज्ञान त्यांच्यापर्यंत नेले आणि बाजारपेठेची समज व उपलब्धता विकसित केली तर त्यांच्याकडील मर्यादित जमिनींची उत्पादकता आणि पर्यायाने शेतकऱ्यांचे उत्पन्नही वाढते. तसेच ग्रामीण शेतकरी जर संघटित झाले, त्यांना तंत्रज्ञान, बाजारपेठेची अद्ययावत माहिती अवगत झाली तर त्यांच्या उत्पन्नात कमालीचा फरक पडेल व त्यातून गरिबी निर्मूलन साधणे शक्य होईल. हे काम संस्था विविध उपक्रमातून करत आहेत.